Web2’nin merkezileşmiş yapısından Web3’ün özgür dünyasına uzanan dönüşüm… Bu üç bölümlük yazı dizinin ilk bölümünde, internetin evrimini ve kullanıcıların bu yeni düzendeki yerini Selçuk Ergin sizler için ele aldı.
Finansın yeni dili: Tokenizasyon
Blok zincir teknolojisi, finans dünyasını kökten değiştiriyor. Bu devrimin öncüsü ise tokenizasyon: Hisse senetleri, tahviller, gayrimenkuller ve hatta emtialar gibi geleneksel varlıkların blokzincir üzerinde dijital token’lara dönüştürülmesi. Bu token’lar, kesirli mülkiyet, 7/24 işlem ve anlık mutabakat gibi yeniliklerle finansal piyasaların kurallarını yeniden yazıyor. Tokenizasyon, sadece teknolojik bir sıçrama değil; likidite, erişim ve şeffaflık gibi temel sorunlara çözüm sunan bir paradigma değişimi. Milyon dolarlık bir gökdelen, küçük yatırımcılara açılabiliyor; bir şirket, geleneksel halka arz yerine düşük maliyetli bir Security Token Offering (STO) ile sermaye toplayabiliyor. Peki, bu devrim küresel ölçekte nasıl bir etki yaratıyor?
Bu ilk bölümde, tokenizasyonun dünya çapındaki yükselişini mercek altına alıyoruz: milyar dolarlık piyasalar, öncü projeler, düzenleyici adımlar ve karşılaşılan zorluklar. BlackRock’tan Siemens’e, ABD’den Dubai’ye uzanan bu yolculuk, tokenizasyonun finansın yeni omurgası olduğunu kanıtlıyor.
Pazarın nabzı: Rakamlarla tokenizasyon
Tokenizasyon, deneysel bir fikir olmaktan çıkıp küresel finansın ana akımına yerleşti. Business Research Insights’a göre, küresel güvenlik token piyasası 2024’te 1,9 milyar dolar büyüklüğe ulaştı ve 2033’e kadar 17,4 milyar dolara ulaşması bekleniyor; bu, %28,3’lük bir bileşik yıllık büyüme oranı demek. Deloitte’un verilerine göre, tokenize varlıkların (menkul kıymetler, gayrimenkul, emtialar) toplam değeri 2024’te 3,5 milyar doları aştı ve 2030’da 100 milyar doları geçeceği öngörülüyor. Bu rakamlar, tokenizasyonun likit olmayan varlıkları erişilebilir kılan bir güç olduğunu gösteriyor; bir startup hissesinden bir sanat eserine kadar her şey artık dijital bir piyasada hayat buluyor.
Öncü projeler: Devler sahada
Tokenizasyonun dönüştürücü gücü, finans devlerinin ve yenilikçi firmaların projelerinde somutlaşıyor. İşte dünya çapında yankı uyandıran, doğrulanmış başarı hikayeleri:
- BlackRock BUIDL Fonu: Yatırım devi BlackRock’un Ethereum tabanlı tokenize para piyasası fonu BUIDL, 2024’te 1,7 milyar dolar varlık yönetimine ulaştı (CoinDesk). Ethereum ve Polygon gibi blokzincirlerde çalışan fon, akıllı kontratlarla günlük temettü ödüyor ve T+0 mutabakat sunarak geleneksel fonlara meydan okuyor.
- Siemens Dijital Tahvil: Siemens, Almanya’nın eWpG yasası altında Polygon blokzincirinde 60 milyon EUR’luk dijital tahvil ihraç etti (Siemens Press). Geleneksel saklama kuruluşlarını devre dışı bırakarak maliyetleri %22 düşüren tahvil, anlık yerleşimle kurumsal borç piyasasını yeniden tanımlıyor.
- JPMorgan TCN: JPMorgan’ın Tokenized Collateral Network’ü (TCN), Onyx blokzinciri ile BlackRock fon hisselerini tokenize ederek OTC türev teminatlarını saniyeler içinde yerleşime taşıdı (Bloomberg). 2024’te aylık 250 milyon dolar işlem hacmi kaydeden TCN, türev piyasalarında devrim yaratıyor.
- HSBC Altın Tokenı: Hong Kong’da HSBC, 12.000 ons altını tokenize etti ve 0,01 ons kadar küçük kesirli mülkiyet sundu (HSBC). Kuantum-güvenli kriptografi ile korunan pilot, 75 milyon dolar işlem hacmi yaratarak Hong Kong’un dijital varlık liderliğini pekiştirdi.
- Abu Dhabi Hazine Fonu: Abu Dhabi, 200 milyon dolar hedefli tokenize U.S. Treasury bono fonuyla 150 milyon dolar topladı (Reuters). İzinli bir blokzincirde Ortadoğu yatırımcılarına hitap eden fon, bölgenin dijital varlık iştahını gösteriyor.
- Société Générale Yeşil Tahvil: Société Générale, Ethereum’da 10 milyon EUR’luk tokenize yeşil tahvil ihraç etti (Finextra). Karbon emisyon verileri blokzincire işlenen tahvil, 15 milyon EUR fazla talep gördü ve sürdürülebilir finansın geleceğine işaret etti.
Bu projeler, tokenizasyonun tahvilden altına, fonlardan ESG varlıklarına kadar her alanda nasıl yenilik getirdiğini ortaya koyuyor. İhraç, takas ve saklama süreçleri artık daha hızlı, şeffaf ve erişilebilir.
Düzenleyici harita: Kurallar oyunu şekillendiriyor
Tokenizasyonun küresel yolculuğunu düzenleyici çerçeveler yönlendiriyor. Her bölge, inovasyon ve uyumluluk arasında denge kuruyor:
- ABD (SEC): SEC’nin Nisan 2025 rehberi, STO’ların Form S-1 veya Reg A+ ile tam izahname sunmasını zorunlu kılıyor; bu, 500.000–1,5 milyon dolar uyumluluk maliyeti demek (Forbes). Spot Ethereum ETF’lerinin onaylanması, tokenize fonlara güveni artırdı.
- Avrupa Birliği (MiCA & DLT Pilot): MiCA, 2024’te yürürlüğe girerek 27 ülkede geçerli lisanslar sundu (ESMA). DLT Pilot Rejimi, 2025’te 750 milyon EUR’luk tokenize işlem hacmi işledi, ancak katı KYC/AML kuralları maliyetleri %30 artırıyor.
- İsviçre (FINMA): DLT Yasası, 250 milyon CHF’lik 25 tokenize tahvil ihracına olanak sağladı (Swissinfo). FINMA, 2025’te 10 yeni pilotu destekleyecek.
- Singapur (MAS): Project Guardian, 150 milyon SGD’lik 15 pilotla sınır ötesi DvP testleri yürütüyor (MAS). JPMorgan ve DBS Bank gibi devler projede yer alıyor.
- Birleşik Krallık (FCA): FCA’nın 2024 rehberi, tokenize fonları AIFMD kapsamına aldı ve 200 milyon dolarlık ihraç gerçekleşti (FCA).
- Dubai (DFSA & VARA): Dubai’nin Dijital Varlık Rejimi ve VARA, 50 platformu lisanslayarak 300 milyon dolarlık tokenize varlık ihracını denetliyor (Khaleej Times). ADGM ile iş birliği, 500 milyon dolarlık bir fon pilotunu destekliyor.
Bank for International Settlements (BIS)’ın Project Agora’sı, 50 merkez bankasıyla tokenize ödemeleri test ederken, Financial Stability Board (FSB)’nin 2024 raporu likidite risklerine dikkat çekiyor. Bu çabalar, küresel standartların önemini vurguluyor.
Karşılaşan zorluklar: Yol hâlâ engebeli
Tokenizasyonun yükselişi, bazı engellerle karşı karşıya:
| Zorluk | Detay | Neden önemli? |
| Teknoloji riskleri | 2024’te 250 milyon dolarlık DeFi hack’leri (Chainalysis) ve 100 milyon dolarlık köprü ihlalleri. | Yatırımcı güveni için denetimli kontratlar şart. |
| Likidite sınırlamaları | İkincil piyasalarda 600 milyon dolarlık STO hacmi (CoinGecko). | Piyasa yapıcılar ve DEX’ler likiditeyi artırmalı. |
| Düzenleyici parçalanma | Hindistan ve Çin gibi ülkelerde çerçeve eksik. | Sınır ötesi işlemler için küresel uyum kritik. |
| Saklama sorunları | %75 kurumsal yatırımcı üçüncü taraf saklamayı tercih ediyor (Fidelity). | Güvenli saklama modelleri güven inşa eder. |
| Ölçeklenebilirlik | Ethereum’da 15–60 dolar işlem ücretleri (Q1 2025). | Layer-2 çözümleri maliyetleri düşürmek için elzem. |
Sonuç: Finansın yeni ufku
Tokenizasyon, bir hevesten sıyrılıp finansın geleceğini inşa eden bir gerçeklik oldu. 1,9 milyar dolarlık bir pazar, BlackRock, Siemens ve HSBC gibi devlerin öncülüğü ve ABD’den Dubai’ye uzanan düzenleyici adımlar, bu teknolojinin gücünü kanıtlıyor. Daha erişilebilir, hızlı ve şeffaf bir finansal sistem kapıda.
Bir sonraki bölümde, Türkiye’nin bu küresel dalgaya nasıl katıldığını bakacağız: SPK’nın cesur adımları, İstanbul Finans Merkezi’nin sandbox’ı ve yerel fintech’lerin ilk hamleleri olabilir de olmayabilir de.
Devamı için takipte kalın!
